Jaarverslag 2018

2: Economisch Drenthe

In de begroting 2018 schreven we over dit speerpunt:

Ondernemend Drenthe
Met het doel voor ogen dat Drenthe in 2025 bruist van de energie en ondernemerszin voor economie, omgeving en samenleving, hebben we veel van de afspraken uit het collegeakkoord “Dynamisch en Ondernemend” de afgelopen anderhalf jaar omgezet in beleid en concrete maatregelen. De Economische Koers Drenthe 2016-2019 is een vertaling van hoe we deze doelstelling binnen het regionaal economisch domein gaan bereiken. De uitvoering van de Koers doen wij samen met partners. Op boven provinciaal niveau zijn dat onze partners in Noord-Nederland, Overijssel, Den Haag, Noordwest-Duitsland en Europa. Binnen de provincie wordt de samenwerking in (sub)regionale allianties (bijv. ‘Vierkant voor Werk’) vormgegeven. De focus ligt daarbij op het verstevigen van het ondernemersklimaat en het aanmoedigen van de investeringsbereidheid van het bedrijfsleven.

Nu het economisch herstel daar steeds meer reden voor geeft, is de tijd rijp voor een stap voorwaarts. 2018 is dan ook wat ons betreft het jaar van resultaten boeken. Hiervoor zetten wij een samenhangend, integraal en op maat gemaakt innovatie-instrumentarium in. De Bedrijvenstimuleringsregeling , het TOP-programma en de Ondernemersfabrieken Drenthe (OFD) zijn voorbeelden die huidige en toekomstige Drentse bedrijven ondersteunen bij het ontwikkelen van nieuwe en het behoud van bestaande werkgelegenheid. Tot en met 2019 verwachten wij hiermee meer dan 150 nieuwe duurzame arbeidsplaatsen te realiseren. De kansen die de investeringen in het breedbandnetwerk en het ‘Internet of Things’ de komende jaren bieden, hebben onze aandacht. Innovatie in de HTSM-sector, chemie, medische technologie, ICT-en maaksector gebeurt op wereldwijde schaal en ook in Drenthe. Innovatie is de motor van nieuwe ontwikkelingen en werkgelegenheid. Niet alleen in die sectoren zelf, maar ook in aanverwante sectoren als dienstverlening en bijvoorbeeld logistiek. Waar mogelijk benutten we de kansen van de Europese structuurfondsen om innovatie te stimuleren. Ons doel is om van de noordelijke regelingen als VIA en MIT ca. 30% van de aanvragen uit Drenthe afkomstig te laten zijn. Daarvoor werken we samen met het Noordelijke Innovatie Board (NIB). Het NIB zoekt naar innovaties die voor een grote economische en maatschappelijke impact kunnen zorgen. Zodat alle Drenten de kans hebben op een baan.

Investeren in de arbeidsmarkt en human capital blijft nodig
Net als in de rest van Nederland neemt de economische groei ook in Drenthe steeds meer in kracht toe. Dit maakt ook dat de werkgelegenheid steeds verder aantrekt. Zo is de verwachting dat het aantal arbeidsplaatsen in Drenthe in 2017 met 1,5% zal toenemen. Bovendien blijft de werkloosheid verder dalen. Tegelijkertijd is het aantal mensen dat graag wil werken maar er niet in slaagt een baan te vinden, nog steeds te hoog. Vooral laagopgeleide werkzoekenden, veelal zonder startkwalificatie, net als oudere langdurig werklozen en arbeidsbeperkten hebben ook in Drenthe een zwakke arbeidsmarktpositie. Hun kans op een baan neemt door de toenemende digitalisering en robotisering steeds verder af. Daarnaast merken werkgevers steeds vaker dat het moeilijker wordt om (goed opgeleid) personeel te vinden. De concurrentie met andere bedrijven om gekwalificeerd personeel aan te trekken en te behouden, zal alleen maar sterker worden. Met de uitvoering van Motie 2017-9 ‘Intensiveren aanpak mismatch arbeidsmarkt’ willen wij bijdragen om deze kwalitatieve mismatch te verkleinen.

Digitalisering en breedband
Toepassing van digitale technologieën en verwante technologieën (zoals robotisering, big data, Internet of Things en 3D printen) leidt wereldwijd tot ingrijpende veranderingen in de samenleving en economie. Veel mensen zien bedreigingen: banen verdwijnen. Maar de ontwikkelingen bieden ook kansen om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen en nieuwe verdienmodellen. Kansen zijn bijvoorbeeld: slimme mobiliteit, behoud van de maakindustrie door slimme fabrieken, e-health inzetten voor betaalbare zorg. Tijdig inspelen op veranderingen biedt economische voordelen. De rol van de provincie hierbij is agenderen, innovaties en experimenten aanjagen, een goede digitale infrastructuur bevorderen en scholing stimuleren, zodat er goed opgeleid personeel beschikbaar is.
Samen met partners zetten we in op de realisatie van breedband in heel Drenthe. We faciliteren en bieden (financiële) ondersteuning aan samenwerkingsverbanden, die de vraag bundelen, business cases opstellen voor de fysieke aanleg van breedband in de witte gebieden en zorg dragen voor de realisatie van het netwerk.
Het Breedband Platform Drenthe (Verbind Drenthe) vervult een sturende en versnellende rol in de aanleg van breedband. Op basis van een netwerkontwerp zet Verbind Drenthe in op samenwerking tussen en clustering van initiatieven. Verder zorgt ze voor een projectmatige sturing van dienstenontwikkeling, heeft zij de regie over de uitrol van het netwerk en levert inhoudelijke expertise aan initiatieven en coöperaties (‘experts-pool’). Hiermee wordt ingezet op de realisatie van snel internet voor de in totaal 24.500 witte adressen.
In 2018 heeft 50-75% van de witte adressen breedband beschikbaar, is er duidelijkheid over het voortbestaan van het breedbandplatform na 2019 en is er een regeling opgesteld voor extreem dure witte adressen.

Roadmap Circulaire Economie
We versterken onze groene propositie. De ‘Roadmap Circulaire Economie’ bevat op de schaal van Drenthe een visie, strategie en handelingsperspectief om de transitie naar een circulaire economie te versnellen en om substantiële economische spin-off te genereren. We werken hierbij samen met Drentse ondernemers, kennisinstellingen en overheden die op dit moment al uitblinken in de ontwikkeling en toepassing van biobased materialen en zich bewust zijn van de kansen die de circulaire economie biedt. We verwachten in 2018 de eerste concrete resultaten van het Noordelijke Innovatielab Circulaire Economie (NICE) dat in 2017 op initiatief van de provincie is gestart. Ook verwachten we onder meer het eerste initiatief in de circulaire woningbouw (in combinatie met circulaire gebiedsontwikkeling) en schoolgebouwen. Daarnaast onderzoeken wij samen met de noordelijke Regionale opleidingscentra de haalbaarheid van een gezamenlijke aanvraag uit het Regionaal investeringsfonds mbo (RIF) om energie-onderwijs en -vakmanschap vorm te geven in samenwerking met het aangesloten bedrijfsleven. De aanvraag moet aansluiten bij de bestaande programma’s omtrent LNG (Liquified Natural Gas), BIO-LNG, biogas en natuurlijk waterstof (ook in combinatie met zonne- en windenergie).

Vrijetijdseconomie
De toekomstbestendigheid van de Drentse Vrijetijdssector is van economisch en maatschappelijk belang voor de provincie. Het programma “Versterken Vrijetijdseconomie en Fietsen’ is in uitvoering en zorgt voor een werkgelegenheidsimpuls in deze sector. Een investeringsprogramma van € 17 mln. in de periode 2016 t/m 2019 moet in samenwerking met de sector leiden tot een economisch effect van zo’n € 100 mln. aan extra bestedingen door vakantiegangers en dagjesmensen die naar Drenthe komen. Dat levert zo’n 1500 extra banen op, oftewel een substantiële en structurele bijdrage aan de werkgelegenheid in Drenthe. Afhankelijk van de conjunctuur en participatie van de vrijetijdssector wordt de doelstelling sneller of langzamer gerealiseerd.
De arbeidsmarkt heeft een steun in de rug gehad door het Sectorplan ‘Ruimte voor ontwikkeling in de vrijetijdssector’. De uitkomsten en leermomenten daarvan zullen wij in 2018 met Provinciale Staten delen. We gaan veel aandacht genereren met evenementen, zetten in op ondernemersmogelijkheden in natuurgebieden en gaan met de kwaliteitsimpuls optimaal fietsnetwerk voor een goede toeristische-recreatieve infrastructuur. Waarmee we ook zorgen voor een betere bereikbaarheid van banen. Drenthe heeft opnieuw de hoogste waardering van 5 sterren kwaliteitsniveau voor zijn fietspaden en routenetwerk gekregen en blijft hiermee in de topklasse.

Ook internationaal staan we op de fietskaart met het UCI Bike Region Label, wat betekent dat de UCI fietsprovincie Drenthe ziet als voorbeeldregio. Samen met onze partners geven we in 2018 uitvoering aan het Bike Region programma waarin we onderscheidende en beeldbepalende projecten in beeld brengen en zorgen voor verbinding tussen deze mooie fietsinitiatieven en de fietspartners.
Een mooi voorbeeld van een onderscheidend fietsproject is het fietsen op de VAM-berg, dat in 2018 gerealiseerd gaat worden. De wandelaar willen we in Drenthe een goed wandelnetwerk bieden, hiervoor ontwikkelen we samen met het Recreatieschap Drenthe een wandelstrategie.
Ook investeren we in de mooie en door vele vrijwilligers goed georganiseerde fietsevenementen die Drenthe rijk is.
Met gemeenten, ondernemers en Marketing Drenthe profileren wij ons door middel van een gezamenlijke marketing, ook langs digitale weg. Wij blijven fietsen en cultuur ondersteunen om ons imago duurzaam te versterken.
Met de regeling voor ondernemers investeren we in diverse innovatieve projecten die de vrijetijdssector in Drenthe versterken. Samen met de gemeenten en de sector nemen wij op basis van een gedragen aanpak voor de revitalisering van de verblijfsrecreatie de eerste projecten in uitvoering. Met een acquisitiestrategie en uitvoeringsplan voor de vrijetijdssector worden nieuwe spelers in dag- en verblijfsrecreatie aangetrokken om daarmee een impuls aan de werkgelegenheid te geven. Ondanks herstel van de economie blijft werkgelegenheid in deze sector een kwetsbaar punt.

2: Economisch Drenthe

Ondernemend Drenthe
Het succesvolle programma Ik Ben Drents Ondernemer heeft in 2018 een doorstart gemaakt. De subsidieregeling Internationaal Ondernemen Drenthe is wegens vele vraag voorzien van extra financiering. Ook hebben we na veel lobby-inzet bereikt dat we als eerste provincie kunnen participeren in het landelijke initiatief Trade&Innovate. Die aanpak heeft geleid tot een samenwerkingsovereenkomst met de regio East Anglia. Projecten zoals 'Sorgen für, Sorgen dass' en Arbeidsmarkt Noord leverden een bijdrage aan de arbeidsmobiliteit over de grenzen.

Digitalisering
Drenthe heeft zich verder kunnen doorontwikkelen als proeftuin voor technologische ontwikkelingen; slimme oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Denk hierbij aan bijvoorbeeld smart industry, dronehub GAE, de 5G proef met KPN, didi, blockchain, en big data. De uitrol van het Drents Internet der Dingen initiatief is bijna 100% dekkend.

Roadmap Circulaire Economie
In het jaar 2018 werden voor het eerst de vruchten geplukt van de Roadmap Circulaire Economie. Deze werd niet alleen opgesteld en met de Provinciale Staten gedeeld, maar er werd ook al volop mee gewerkt.
In IPO-verband nemen we deel aan werkgroepen. Eén van die werkgroepen onderzoekt op welke wijze we als provincies onze ambities op gebied van circulaire inkoop kunnen vormgeven.
In noordelijk verband werken we samen aan de follow up van de noordelijke grondstofstromenanalyse. Op verschillende onderwerpen als chemie, kunststoffen en bouw zijn vervolgacties ingezet.
Als provincie hebben we samen met alle Drentse woningbouwcoöperaties een project opgezet op het gebied van circulaire bouw. Inzet van het project is dat de woningbouwcoöperaties samen eind 2019 gaan starten met de bouw van circulaire woningen in Drenthe. Een uniek initiatief in Nederland.
Onder auspiciën van het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie(NICE) zijn in 2018 verschillende initiatieven opgezet. De chemie en procesindustrie spelen een belangrijke rol in de duurzame circulaire bedrijvigheid. Een stimulerende factor daarbij is de ontwikkeling van Chemport Europe. Het betreft de samenwerking tussen beide chemieclusters in Emmen en Delfzijl, de bijbehorende kennisinstellingen en de overheden, met als doel de groene potenties van onze regio verder vorm te geven en vooral ook te etaleren. Amper een jaar geleden opgestart, constateren we dat Chemport Europe nu reeds internationaal een begrip begint te worden.

Arbeidsmarkt
Ondanks het economisch herstel is het aantal mensen dat graag wil werken maar er niet in slaagt een baan te vinden, nog steeds te hoog. Met de uitvoering van motie 2017-09 zijn de eerste stappen gezet om de kwantitatieve en kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Zo worden middels scholingsvouchers in het kader van het Servicepunttechniek Drenthe werkzoekenden opgeleid voor nieuwe banen en ook de regeling Vitaal platteland Zuidoost Drenthe ondersteunt laagopgeleide werkzoekenden bij het vinden van een (nieuwe) werkgever. De Drentse en Noordelijke voorbeeldprojecten in het kader van het Techniekpact Noord zijn landelijk op de kaart gezet tijdens  de succesvolle jaarconferentie van het Techniekpact bij het TT-circuit in Assen.

Breedband
In totaal zijn 34 initiatieven gestart, heel Drenthe is hiermee gedekt. Inmiddels zijn deze initiatieven door opschaling en samenwerking opgegaan in 12 breedbandclusters. Hiervan zijn 6 initiatieven  geheel of gedeeltelijk klaar met de aanleg van een breedbandnetwerk, waarbij zowel witte als grijze adressen worden voorzien van snel internet. Eind 2018 hebben bijna 9.000 witte adressen (35% van het totaal aantal witte adressen) de beschikking over snel internet. Drie initiatieven hebben de samenwerking gezocht met een marktpartij om de aanleg van breedband te realiseren. Drie initiatieven zijn bezig met de voorbereiding van de aanleg dan wel de afronding van de financiering.


Werk in uitvoering: Breedband.

Vrijetijdseconomie
De provincie Drenthe en het programma Vrijetijdseconomie en Op Fietse in 2018 goed zichtbaar geweest, de bestedingen en werkgelegenheid groeien bovengemiddeld en de vrijetijdssector voelt zich gesteund door de provincie die tijdens deze collegeperiode de sector tot speerpunt heeft gemaakt.
Een toename van zowel het aantal dagtochten, als het aantal overnachtingen in het duurdere luxere segment heeft ervoor gezorgd dat de aan toerisme toe te schrijven omzet sterk is gestegen. In het laatste peiljaar 2017 werd er ruim € 1,1 miljard omgezet bij bedrijven uit de sector in de provincie Drenthe. Het toerisme in Drenthe is een belangrijke banenmotor. Om een beeld te geven: de sector levert bijna net zo veel werkgelegenheid op als de industrie en (fors) meer banen dan bijvoorbeeld de sector transport of de landbouw. De werkgelegenheid in de sector toerisme is met circa 3,4% gestegen, waar de totale werkgelegenheid in de provincie stabiel bleef.

In 2018 zijn de resultaten van de koerswijziging van Marketing Drenthe goed zichtbaar geworden. Ondernemers en gemeenten zijn betrokken en ondersteunen de campagnes, zoals de Oercampagne en buitenlandse (fiets-)campagnes van Marketing Drenthe.
Er heerst een gezond samenwerkingsklimaat in de sector en de voortdurende inspanningen om meer (buitenlandse) bezoekers naar Drenthe te trekken en een betere spreiding (in tijd en door de provincie) te realiseren werpen hun vruchten af.  

De subsidieregeling Vrijetijdseconomie Drenthe, voor ondernemers gericht op investering in innovatieve projecten, is in 2018 succesvol uitgevoerd en heeft diverse markante resultaten opgeleverd. Het actieprogramma Vitale Vakantie Parken Drenthe is vastgesteld en in uitvoering genomen.

Fietsen
Met nieuwe en bijzondere fietsevenementen door het hele jaar heen, zoals de World Cup Paracycling en de Bartjes 200 speelt Drenthe zich in de kijker als dé fietsprovincie, Onder grote landelijke belangstelling zijn in oktober de nieuwe fietspaden op de VAM-berg opengesteld. De Col du VAM biedt een unieke aanvulling op het gevarieerde aanbod wat Drenthe de fietser te bieden heeft.
Samen met gemeenten, organisaties, verenigingen en ondernemers investeren we in de kwaliteit en veiligheid van het fietsnetwerk, verbeteren we de (route) informatievoorziening en vergroten we het aanbod met meer comfort en beleving voor de verschillende fietsdoelgroepen. In de voorbereiding om het WK Wielrennen 2020 naar het Noorden te halen werd duidelijk dat er in Drenthe veel enthousiasme, grote betrokkenheid en breed bestuurlijk draagvlak bestaat voor het versterken van fietsen in Drenthe.


De top van de VAM-berg bereikt.

Successen

- Vanuit Kwaliteitsimpuls Optimaal Fietsnetwerk bijgedragen aan meer dan 85 fietsprojecten ter versterking van de beleving en de kwaliteit van Drenthe als fietsprovincie
- Realisatie en ingebruikname Col du Vam onder grote, landelijke belangstelling
- Presentatie landelijke actie-agenda vakantieparken tijdens landelijke vakantieparkentop. Taskforce Vitale Vakantieparken is operationeel en boekt eerste successen
- In heel Drenthe zijn breedbandinitiatieven en ruim de helft van de initiatieven is geheel of gedeeltelijk klaar
- Roadmap Circulaire Economie vastgesteld
- Rapport over grondstofstromenanalyse in Noord-Nederland gepresenteerd
- Plannen voor herinrichting bedrijventerrein De Punt vastgesteld
- Vestiging van ongeveer 20 nieuwe bedrijven
- Uitbreiding subsidieregeling en budget vouchers Ik Ben Drents Ondernemer
- Participatie (als eerste provincie) in het landelijke initiatief Trade&Innovate
- Behoud gevangenissen Veenhuizen
- Succesvolle acquisitie van nieuwe activiteiten bij Fresenius uit Emmer-Compascuum.
- Ontwikkeling Drentse werkgelegenheidsplan 4.0
- Plan om de negatieve gevolgen van Gronings gasbesluit op te vangen
- Doorontwikkeling Health hub Roden met behulp van de aanschaf van een pand


De Drentse delegatie op de landelijke vakantieparkentop.

Knelpunten

ga terug